Je moest eens weten

Een tijdje terug zag ik in het journaal de opening van een tentoonstelling met de verhalen van de eerste generatie Turkse vrouwen die vanaf eind jaren zestig naar Nederland kwamen. Het leek me interessant en toen ik vernam dat deze tentoonstelling in het fotomuseum van Rotterdam was, was de keuze snel gemaakt. Gisteren zijn we eerst gaan lunchen op Vessel 11, het rode Britse lichtschip aan de Wijnhaven, een hele leuke locatie en een fijne lunchkaart. Daardoor aangesterkt zijn we in het mooie najaarsweer naar het fotomuseum gelopen.

"Bir bilsen"....."Je moest eens weten".... zo beginnen veel van de tweeëntwintig vrouwen die fotograaf Çiğdem Yüksel interviewt hun levensverhaal voor deze tentoonstelling. Het zijn vrouwen zoals haar oma die hun land verlieten om in Nederland een nieuw leven op te bouwen. Hoe zagen die levens eruit? Die verhalen ontbreken uit ons (visuele) archief. Çiğdem zag de noodzaak in dat deze verhalen moeten worden verteld in woord en beeld. Ook omdat ze vindt dat haar generatie en de generaties die na haar komen dan kunnen begrijpen waar hun verhaal in Nederland begonnen is. Deze dames zijn nu tussen de 60 en 80 jaar, het is nu of nooit, de tijd dringt.

Het is een mooie, ontroerende en soms ook grappige tentoonstelling. De vrouwen komen zelf aan het woord middels de portretten van Çiğdem, op beeld, schrift en sommigen ook op video. Ook zijn er veel familiefoto's uit albums te zien wat het nog persoonlijker maakt. Een vrouw had drie banen, moest met de tram van zes uur 's morgens mee om op een school te gaan schoonmaken om daarna naar nog twee andere adressen te gaan om dan 's avonds om elf uur pas weer thuis te zijn. Een andere vrouw vertelde dat haar Nederlandse baas zich afvroeg waarom ze gearmd met haar man liep, hoorde ze niet achter haar man te lopen? Het zijn hele diverse verhalen maar het zijn stuk voor stuk sterke vrouwen. 

De tentoonstelling laat de bezoekers toe in het leven en de gedachten van deze vrouwen waar ze wellicht een beetje vreemd naar kijken of ooit naar hebben keken, die vrouwen in jurken met broeken eronder en een vestje eroverheen met een hoofddoekje om. De heimwee, hun werk, de zorg voor de kinderen, de taal leren, grote liefdes maar ook ongelukkige huwelijken, beknot zijn in hun ontwikkeling, maar ook emancipatie. Het zijn net als u en ik mensen van vlees en bloed met hun dromen, verlangens en klappen opvangen die het leven soms uitdeelt. Juist in deze bange tijd is het goed om open te blijven staan voor elkaars verhalen. Ik raad deze tentoonstelling ten zeerste aan.

De andere tentoonstelling in het Fotomuseum 'Eregalerij van de Nederlandse fotografie' is er nu al drie jaar, en hebben we al twee keer gezien, die mag wel eens vervangen worden. Maar enkel 'Je moest eens weten...' was voor ons zéér de moeite waard.

In de namiddag hebben we bij Hotel New York een wijntje met een borrelplank genomen. Een welbestede zondagmiddag. 

Er is ook een boek van Çiğdem.

Çiğdem Yüksel.