Dodenherdenking 2019

In februari van dit jaar werd ik benaderd met de mededeling dat ik was voorgedragen om op 4 mei namens de lhbt-gemeenschap een krans te leggen bij de dodenherdenking in mijn woonplaats. De bedoeling was dat ik dat samen met een jongere lhbt'er zou doen. Ik heb daar niet lang, of eigenlijk zelfs helemaal niet, over hoeven nadenken, natuurlijk nam ik die uitnodiging aan. Vriendin Talitha tegen wie ik over de uitnodiging vertelde, zei meteen dat ze erbij wilde zijn. Er was een eerste vergadering, ergens in maart, maar toen kon ik niet, de tweede bijeenkomst zou zijn op 4 mei zelf, 's middags op de Oude Begraafplaats waar het oorlogsmonument zich bevindt en waar de herdenking 's avonds zou plaatsvinden.

Daar ben ik vanzelfsprekend wel heen gegaan, en maakte er o.a. kennis met Bob een jongen van het IJsselland College met wie ik samen de krans ging leggen. Er bleek meer ceremonieel aan vast te zitten dan alleen de krans leggen. (Had ik maar op de vergadering moeten komen) Het programma begon met een herdenkingsbijeenkomst in de Nieuwe Westerkerk. Talitha en ik begaven ons 's avonds naar de kerk waar we om half zeven aankwamen. Daar zag ik ook Bob weer met zijn ouders en vriend. Er was muziek en een toespraak van onze burgemeester Peter Oskam, bij wie ik na twee gesproken zinnen meteen concludeerde dat hij een mede Hagenaar was. Er waren ook twee jonge meisjes, Malou en Haya die de gedichtenwedstrijd hadden gewonnen welke op de plaatselijke scholen was gehouden, Haya komt uit Syrië, voor haar liggen de verschrikkingen van de oorlog nog zo vers in haar geheugen. Ze sprak ontroerend mooi. Vervolgens allemaal staan bij de eerste tonen van het Wilhelmus. Daarna gingen we in stille tocht naar de begraafplaats.

Oorspronkelijk zouden wij, de kransleggers, gedichtenvoorlezers e.a. die met het programma te maken hadden als eerste de kerk verlaten om zo ook als eerste op de begraafplaats aanwezig te zijn. Dat ging niet helemaal volgens plan, dat wil zeggen, Bob en ik liepen gewoon tussen de mensen en  kwamen als laatsten van de kransleggers aan, door ons op een gegeven moment maar wat naar voren te dringen, reagerend op het wuivende handgebaar van de dame van de organisatie. De anderen stonden allemaal al in positie. Maar goed we waren er.

Er had zich aardig wat publiek verzameld op de dijk om de herdenking bij te wonen. Ik vond het fijn om te zien dat er veel jonge mensen waren en ouders met jonge kinderen. De twee meisjes lazen nogmaals hun gedicht voor en vervolgens werden er zes kransen gelegd. Bob en ik mochten als laatsten, en hoewel het natuurlijk heel mooi is dat er een aparte krans voor de vermoorde lhbt'ers wordt gelegd, vraag ik me meteen af, móet dat per se een bloemstuk zijn in de vorm van een driehoek met roze bloemen? Op de terugweg zei Bob dat het hem was opgevallen dat we de kleinste krans hadden en het een hart moest voorstellen maar dat het wel mislukt was. Ik heb hem meegedeeld dat het een roze driehoek was en hem na zijn verwonderde reactie bijgepraat over de geschiedenis daarvan, maar dat het inderdaad een erg afwijkende krans was ten opzichte van de rest. Ik hoop dat er een evaluatie komt waarin ik kan aangeven dat ik namens 'mijn mensen' spreek als ik zeg dat een gewone krans met eventueel roze/witte bloemen met een roze lint (regenboog zou nog mooier zijn) meer dan voldoet. Mocht er geen evaluatie komen deel ik dat evengoed mee aan de dame van de organisatie met wie ik het contact heb onderhouden. Na de kranslegging werd 'The Last Post' geblazen en waren we twee minuten stil. Nogmaals het Wilhelmus, en daarna legden we na de burgemeester een roos bij het oorlogsmonument.

Ik vond het een mooie ervaring en een eer om het te mogen doen. Ik had de woorden van de openlijk homoseksuele verzetsheld Willem Arondéus, die tijdens de Tweede Wereldoorlog een bomaanslag pleegde op het Amsterdamse bevolkingsregister zodat de nazi's niet konden weten wie joods was of niet, in mijn hoofd. Vlak voor zijn executie op 1 juli 1943 heeft hij aan zijn advocate gevraagd: "Zeg de mensen na de oorlog dat homoseksuelen niet per definitie zwakkelingen zijn".

Willem Arondéus.