Begrijpend lezen

Begrijpend lezen is iets wat niet voor iedereen is weggelegd. Je merkt het aan hoe mensen primair reageren op iets wat ze gelezen hebben en waaruit je kunt opmaken dat ze niet hebben begrepen waar het écht over ging of wat de schrijver ermee bedoelde. Mensen betrekken dat wat ze lezen ook vaak op zichzelf. Je ziet het op social media regelmatig, men reageert om te reageren zonder goed gelezen te hebben. Ik merk het soms als ik reacties krijg op blogs of columns, als ik daarin iets beschrijf of behandel waarbij niet direct een naam wordt genoemd, dat mensen menen dat het over hen gaat. Waarschijnlijk zit er dan iets in wat herkenning oproept, en voelt het als een vorm van 'betrapt' te zijn of iets dergelijks. Het is meestal de eigen interpretatie van de lezer, en dat is iets persoonlijks. Omdat de aanname al gedaan is heeft verklaren of verdedigen geen zin, en daar voel ik me ook niet toe geroepen. Ver is het van me om me te kunnen of durven meten met echte auteurs, maar ik haal in deze graag een auteur aan die ooit heeft gezegd: 'Lezers halen meer uit mijn boeken dan wat ik er ooit mee bedoeld heb'.

Begrijpend lezen, of liever gezegd, niet begrijpend lezen, komt voor in alle vormen van geschreven communicatie. Zo had ik ooit eens samen met de toenmalige bedrijfsleider van V&D bedacht om als boekverkoper, en dus het 'literaire geweten' van het warenhuis, iedere week een inspirerende spreuk op de kantinetafels te zetten. Gewoon iets werkgerelateerds in hooguit drie zinnen. Het werd gelezen en leuk gevonden, maar een bedrijfsleider daarna trok dat wat ik op de tafels had neergezet naar zichzelf toe, steevast dacht hij dat het over hem ging. Dat was absoluut niet zo, maar mensen met, laat ik het netjes zeggen, grote ego's, hebben de neiging te denken dat alles om en over hen gaat. "Wat bedoel je daar nou weer mee?" kon hij soms argwanend aan mij vragen. Het is zelfs voorgekomen dat mijn direct leidinggevende bij binnenkomst werd gevraagd: "Wat heeft die boekverkoper van jou nou weer neergezet?" Wat mijn leidinggevende vervolgens toen ie boven kwam gierend van de lach weer aan mij doorgaf. En nogmaals het gíng niet over hem, het waren actuele maar algemene reflecties.

Gisteren kreeg ik een brief in de bus van de woningbouw. Er stond feestelijk in vermeld dat zij erg met duurzaamheid en milieu e.d. begaan waren, en dat er dit jaar nog werd begonnen met energiezuinig maken van de woning. Al in augustus en september zouden er vijf werkdagen per woning worden uitgetrokken om het allemaal voor elkaar te krijgen. Maarrrrrr....er stond bij dat het om de appartementen ging, en ik woon in de maisonnettes, dat zijn heel andere gebouwen. Onze bewonersconsulent was er en toen ik haar over de brief vertelde leek het of ze een apoplexie kreeg en ze riep uit, terwijl ze haar hand op haar voorhoofd legde: "Dat meen je niet! Het is zo'n dag vandaag!" Ze vroeg of ze die brief mocht zien, dat mocht, en ze zuchtte: "Ik weet nu al dat ik daar weer heel veel telefoontjes over ga krijgen." Het is natuurlijk een fout van de woningbouw, maar het overgrote deel van de mensen zal het niet opvallen dat het niet onze woningen betreft. Ze bedankte me hartelijk en ging zich in contact stellen met het hoofdkantoor. Later hoorde ik dat er een brief overheen gaat komen waarin zal staan dat ze iets té voortvarend waren.

Dus jij bent zo'n begrijpende lezer wie niets ontgaat? Zult u nu misschien hieruit opmaken. Nou nee hoor. Afgelopen maandag nog. Omdat ik jarenlang in een winkel heb gewerkt ken ik de taal van de folders. Ik weet dat je altijd op de datum moet letten wanneer een actie ingaat, dat als er bij een artikel een asterisk staat het betekent dat er ergens op de pagina of in de folder een voetnoot is wat iets zal vertellen over voorwaarden e.d.. Ik had zondag het folderpakket weer doorgenomen, en in de Lidlfolder was er een aanbieding van zoals zij het noemen 'ambachtelijke salades'. Twee bakjes voor €2,-. Ik had in de kleine lettertjes gelezen dat 'alle combinaties' mogelijk waren, én dat de aanbieding alleen gold van 23 t/m 25 juli. M.a.w. twee bakjes van wat voor salade in welke combinatie ook waren dus €2,-. Dat dacht ik, zo had ik het gelezen. Maar ik had niet begrepen dat het uitsluitend om de zes afgebeelde salades ging. Dus u begrijpt, één van mijn salades behoorde niet tot de aanbieding. Het was de caissière die het me moest meedelen. Ik had zelf niet begrijpend gelezen, dus maak ik er ook geen drukte om. Je hebt natuurlijk de categorie mensen die dan een scène gaan maken ondanks dat ze zélf iets niet goed gelezen hebben, maar ze vinden dat ze het récht hebben op, en vinden dat het fout staat in de folder, e.d.. Ik heb dat vaak genoeg mee mogen maken toen ik zelf nog in betrekking was.

Conclusie is dat de ene mens wat beter is in begrijpend lezen dan de ander, maar dat iedereen wel eens ergens overheen leest of het gewoon niet begrijpt. We zijn allemaal maar mensen. Gelukkig maar.