Theater

Deze column zal ik vandaag voorlezen in het programma 'Uit De Kast' van radio Capelle, dit is ook de link waar de uitzending later op terug te luisteren is. Ook zal de column gepubliceerd worden op de website van 'Roze Golf' van RTV Oost.

Al enige jaren kijk ik uit naar de maand mei, omdat dan het programma van het nieuwe theaterseizoen verschijnt. Vroeger enkel in brochures daarnaast tegenwoordig ook op de webpagina’s van de diverse theaters. In principe zou ik wel naar elke theatervoorstelling willen, maar dat gaat natuurlijk niet, het is alleen financieel al niet haalbaar, dus ga ik aan het schiften. Meestal blijft er een mooie lijst van gemiddeld zo’n 15 voorstellingen over. Ik probeer naast gelauwerde voorstellingen en artiesten ook onbekende talenten in mijn uiteindelijke keuze op te nemen, zo ben ik door het onontdekte gebodene menigmaal verrast. Als goed voorbeeld was er enkele jaren geleden de voorstelling van Codarts, de hogeschool voor de kunsten in Rotterdam, waarvan de derde- en vierdejaarsstudenten in een showcase lieten zien wat ze in hun mars hadden. Ik was meteen verkocht, wat ongelooflijk leuk, mooi en interessant en wat een fantastische aankomende talenten werden er aan ons, het publiek, gepresenteerd. Ik werd geraakt door het enthousiasme en de keuze voor het vaak niet eenvoudige repertoire. Sinds dat moment kijk ik ieder jaar reikhalzend uit naar deze voorstelling. Leuke bijkomstigheid is dat ik regelmatig in een reguliere voorstelling zit en denk bij een acteur of actrice: die heb ik toch wel eens eerder gezien. Als ik dan later het programmaboekje doorlees met de biografietjes komt naar voren dat de desbetreffende zijn of haar opleiding aan Codarts heeft gevolgd en ik ze daar voor het eerst aan het werk heb gezien en dan nu meemaak dat ze hun vleugels uitslaan.

Er zijn vele kunstvormen in het theater te zien van cabaret en toneel, tot dans en muziek, of alles ineen en dan noemt men het musical, naar mijn gevoel één van de moeilijkste disciplines. In mijn jaarlijkse theaterbezoeken probeer ik daar in mix in te vinden, zodat ik de ene keer geniet van de woordgrappen en inzichten van een bekende of nog onbekende cabaretier om een andere keer me te verliezen in een mooi toneelstuk of musical. En me erin verliezen doe ik. Ik ben dankbaar publiek, met altijd een positieve kijk op wat de makers brengen en met oog voor wat men er mee bedoeld ook al is dat er soms maar heel dun doorheen verweven. Het is dan ook erg leuk en interessant om, als de kans zich voordoet, met de makers over de voorstelling te praten. Zo heb ik met regisseur en acteur Raymi Sambo na de indrukwekkende theatervoorstelling ‘Aan Niets Overleden’ kunnen praten over het stuk en wilde hij graag weten wat wij er uit hadden gehaald zo leerden we van elkaar. Ik had al verteld dat ik me graag verlies in een mooie voorstelling en ik me helemaal mee laat voeren, dat resulteert er met enige regelmaat in dat ik met betraande ogen in het theater zit. Na de weergaloze voorstelling ‘Piaf’, wilde een vriend een cd met handtekening van Liesbeth List die op adembenemende wijze gestalte gaf aan de oudere Édith Piaf. Ik bedankte haar en haar collega’s voor de mooie voorstelling en wees op mijn rood doorlopen ogen, waarop Liesbeth antwoordde met haar kenmerkende wijzende vingertje :  ‘Dan hebben we het goed gedaan!’

Naast al het prachtigs in de grote theaters gebeurt er ook heel veel op kleinere schaal. Kleiner maar zeker niet onbelangrijker. Al enige jaren bezoek ik ook de voorstellingen van wat sinds december 2018 Theater Babel Rotterdam heet, een samenvoeging van rotterdamscentrumvoortheater en Pameijer Theater Maatwerk. Inclusiviteit is niet alleen, naar mijn mening, het mooiste woord in de Nederlandse taal, maar het omschrijft precies dat wat directeur Paul Röttger voor ogen heeft met de voorstellingen. Het gezelschap bestaat uit mensen met en zonder beperking en de voorstellingen laten zien dat mensen die om wat voor reden dan ook ‘anders zijn’ niet worden verborgen maar juist zichtbaar zijn en meedoen. Inclusief dus.

De tijd dat donkere mensen door witte acteurs met een zwart geschminkt gezicht werden gespeeld ligt gelukkig al decennia achter ons. Maar rollen van personages met een lichamelijke- of geestelijke beperking worden doorgaans gespeeld door acteurs zonder beperking. Hoewel daar steeds meer protest tegen komt, is Paul met zijn gezelschap al meer dan dertig jaar bezig om voorstellingen te maken onder de vlag van dat fantastische woord inclusiviteit.

In de jaren dat ik er als publiek bij mag zijn heb ik genoten van de oprechtheid en eerlijkheid in de vaak heel persoonlijke verhalen van de acteurs die verteld worden in de voorstellingen, maar ook veel gelachen om zoveel vrolijkheid en verstilde ontroering doordat net even de gevoelige snaar werd geraakt omdat je blik werd verruimt. Leuk is het dat er met enige regelmaat op locatie wordt gespeeld en dat publieksparticipatie niet wordt geschuwd. Daarbij heb ik dierbare herinneringen aan de voorstelling waarin we met kleine groepjes, publiek en acteurs, door Rotterdam gingen en naar elkaars verhalen luisterden. Echt luisteren naar elkaar met aandacht, het lijkt in deze tijd een uitstervend fenomeen. Men heeft vaak de op aannames gebaseerde mening al klaar, en voelt zich niet te verlegen om die luid en duidelijk te verkondigen. Op een gegeven moment huppelden we hand in hand, ik bedenk me plots dat het misschien een goed idee zou zijn als Mark Rutte, Jesse Klaver, Thierry Baudet en vooruit Kees van der Staaij eens hand in hand door de stad zouden huppelen en luisterden naar elkaar in plaats van alleen luisteren naar zichzelf, maar ik dwaal af. Ook geweldig leuk is dat na de voorstelling er altijd door de spelers een vegetarische maaltijd wordt geserveerd en je met hen de voorstelling kunt nabespreken. 

Ach, theater, in welke vorm dan ook het blijft fantastisch om even te ontsnappen aan de werkelijkheid, of wordt die werkelijkheid misschien juist dan wel aan ons geopenbaard? In 1980 zei Katja Ebstein het al “Alles ist nur Theater, und ist doch auch Wirklichkeit” en zo is het.