Pesten

Het is de 'week tegen pesten', las hij op social media. De laatste jaren wordt er aan het onderwerp pesten op scholen steeds vaker aandacht besteed. Zijn gedachten gaan dan altijd terug naar zijn eigen schooltijd. Hij werd gepest. Hij was enig kind en kende een vrij beschermde jeugd. Omdat hij enig kind was, kon hij zich alleen goed vermaken. Op de lagere school groeide hij zes jaar lang tegelijk op met de andere kinderen in de klas. Dat hij net even anders was dan de andere jongetjes viel wel op, maar als je jarenlang met elkaar optrekt is dat gewoon een feit. Hij had nooit echte vriendjes buiten school, maar kon gewoon met iedereen wel opschieten. Zijn lagere schooltijd, hij kijkt er altijd met een weemoedige glimlach om z'n mond aan terug. De onschuldige jaren, van het gewoon kind kunnen zijn.

Dat hield abrupt op toen hij, 12 jaar oud, naar het voortgezet onderwijs ging. Hier gold de wet van de sterkste, en dat was hij niet. Weg uit de vertrouwde, beschermde omgeving met allemaal nieuwe kinderen en leraren en een andere manier van onderwijs krijgen. Zo veel nieuwe indrukken waren te overweldigend voor hem. Kinderen op die leeftijd hebben feilloos in de gaten wie de zwakste schakel in het geheel is, en dat was hij. Hij was zachtaardig, bedeesd en verlegen en wist zich niet goed te handhaven tussen al die jongens met alfa-gedrag. Dat viel op, in hem hadden ze een makkelijk slachtoffer, hij deed niets terug. Als enig kind had hij nooit voor zichzelf hoeven opkomen, en op de lagere school was hij gewoon een onderdeel van de groep. Nu stond hij buiten de groep omdat hij niet voldeed aan de verwachtingen die men had van een jongen van 12. Stichting SIRE weet daar nu blijkbaar alles van, zo zag hij enkele weken geleden. Hij was niet goed in sport, hield er ook niet van, hij hield van lezen en muziek. Hij haalde ook geen rottigheid uit, gewoon omdat het niet in hem opkwam.

In die tijd leerde hij zich zo onzichtbaar mogelijk te maken, in de klas, maar ook in de pauzes, hij liep dan alleen, weg van de drukte van het schoolplein en de straten waar de anderen liepen. Op de middelbare schoolleeftijd waarin je heel expressief zou moeten zijn, werd hij juist nog introverter dan hij van nature al was. Het overlevingsmechanisme trad in werking en tot de dag van vandaag kan hij nog steeds mensen en situaties heel snel screenen, 'elk nadeel heb z'n voordeel', heeft een wijs man ooit gezegd. Altijd sneller denken dan de pestkoppen, hen net één stap voor zijn. Wonderwel lukte dat vaak, wie niet sterk is moet slim zijn, toch? Het pesten focuste zich voornamelijk op uitschelden en dingen wegmaken, verstoppen of kapot maken, soms dreigen, maar tot slaan of erger is het nooit gekomen gelukkig.

Een ontspannen schooltijd is het natuurlijk niet geweest. Vier jaar lang altijd op z'n qui-vive zijn, niemand kunnen vertrouwen. Thuis, alleen, dan was ie in zijn eigen vertrouwde omgeving in z'n element. En dan was er nog de schaamte omdat hij werd gepest. Op die kwetsbare leeftijd dat hij zijn plaats in de maatschappij moest zien te bepalen en zich heel ongemakkelijk voelde met zichzelf was er ook dat allesoverheersende gevoel van schaamte over het gepest worden, er niet bij mogen horen, anders dan anderen zijn. Hij wilde niet mee op de vierdaagse schoolreis, het idee alleen al deed z'n maag omdraaien van angst. Alleen naar de diploma-uitreiking, waar de anderen allemaal met hun ouders waren, had hij tegen z'n ouders gezegd dat ze niet mee hoefden, bang als hij was dat ze zouden weten dat hun zoon buiten de groep viel. "Waarom zijn jouw ouders er niet?" werd er gevraagd. "Mijn vader moest werken en mijn moeder is ziek" loog hij.

Blij dat hij het uiteindelijk had gered op school en een diploma had behaald, wilde hij die jaren voorgoed achter zich laten en zeker niet naar een vervolgopleiding, omdat hij vreesde voor herhaling. Hij vond snel werk en zijn leven ging zo z'n gang, maar de ervaringen in zijn schooltijd werden een soort littekentjes die hun weerslag op dat leven bleven houden. Omdat hij heeft geleerd dat hij het beste maar alleen kan zijn, omdat ie zich dan het fijnste voelt, is dat steeds de vertrouwde basis waar hij naar terugkeert. Te veel mensen om hem heen doen 'm meteen weer in de rol van het zich onzichtbaar maken schieten. Relaties, hij heeft het geprobeerd, maar hij kan het niet, mensen zijn immers niet te vertrouwen en het benauwd hem, hij kan pas vrijuit ademen als ie alleen is.

Hij is nu een man van middelbare leeftijd en als er iets over pesten op scholen wordt gemeld vangt dat zijn aandacht, zeker omdat de kinderen van nu die gepest worden, met al die social media, niet zoals hij een veilige plek hebben om zich er voor te kunnen afsluiten, ze hebben er 24 uur per dag mee te maken. Hij kan zich enigszins indenken hoe erg dat moet zijn, en positief als hij ondanks alles toch altijd is, bagatelliseert hij in dat licht zijn eigen ervaringen met pesten in zijn schooltijd. Maar die stille, bange, verlegen gepeste jongen huist nog steeds in hem, en dat zal ook zo blijven, zijn leven lang.